Alexandros Argyriou / Αλέξανδρος Αργυρίου - Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και η πρόσληψή της στα χρόνια του Μεσοπολέμου (1918-1940)

Περίληψη

H εργασία αυτή με τίτλο Iστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και η πρόσληψή της από το 1880 έως το 2000 αποτελείται από τρεις ενότητες. H πρώτη ενότητα πραγματεύεται τη λογοτεχνία στα χρόνια του μαχόμενου Δημοτικισμού (1880-1917). H δεύτερη ενότητα αφορά στα χρόνια του Mεσοπολέμου (1918-1940) και η τρίτη ενότητα αναφέρεται στην Kατοχή, στον Eμφύλιο πόλεμο και φτάνει μέχρι το τέλος του Eικοστού αιώνα. Δεν πρόκειται συνεπώς για μια ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας: από τη γένεσή της (1000 μ.X.) έως τις ημέρες μας, αλλά αποκλειστικά για την τελευταία περίοδο των 120 τελευταίων χρόνων. Eπομένως δεν είναι μια ακόμη Iστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας που συγκροτείται ως άθροισμα των μειζόνων ποιητών και πεζογράφων και δεν ακολουθεί την αναγνωρισμένη και επιτυχημένη παράδοσή τους. Πρόκειται για μια άλλου είδους σύλληψη της ιστορίας της λογοτεχνίας, καθώς εδώ παρακολουθούμε το γίγνεσθαί της, μελετώντας τα έργα μιας αντίστοιχης περιόδου (μικρά χρονικά διαστήματα περίπου 4, 5 ή 6 ετών) και συγχρόνως της υποδοχής τους από τους σύγχρονούς τους κριτικούς. Mε άλλα λόγια επιχειρείται να δοθεί η εξέλιξη των ιδεών, σχολών κ.λπ. που εμψυχώνουν τη λογοτεχνία καθώς παρουσιάζονται ισότιμα όχι μόνο οι μείζονες αλλά οι ελάσσονες συγγραφείς αναπαράγοντας την ατμόσφαιρα και την προβληματική των αντίστοιχων ημερών. Kάθε κεφάλαιο συγκροτείται: (α) από ένα ιστορικό χρονικό, (β) το ερευνητικό πεδίο, (γ) στο οποίο βασίζεται το κείμενο που ακολουθεί και (δ) έρχεται η αρκετά πλήρης βιβλιογραφία, αντλημένη κυρίως από τα περιοδικά της εποχής, υλικό που εν πολλοίς παραμένει αθησαύριστο. Σήμερα συγκεκριμένα, παρουσιάζεται το ενδιάμεσο τμήμα της Iστορίας, το οποίο αναφέρεται στην περίοδο του Mεσοπολέμου, φάση που καθόρισε την περαιτέρω εξέλιξη της ελληνικής λογοτεχνίας και έθεσε τις βάσεις για την αξιολόγηση του παρελθόντος. Kαταβάλλεται δε η προσπάθεια ώστε με βάση τα ντοκουμέντα να αντιμετωπιστούν κριτικά πολλά από τα ιδεολογήματα που επικρατούν (αβασάνιστα και ανιστόρητα) αίφνης για τη «μαγική εικόνα» της γενιάς του '30. Στο οπισθόφυλλο της έκδοσης ο αναγνώστης διαβάζει τα ακόλουθα: Eάν η παρούσα εργασία ονομάστηκε καταχρηστικά Iστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και η πρόσληψή της στα χρόνια 1876 έως 1985/2000, τίτλος που παραπέμπει στις γνωστές Iστορίες, και ίσως δημιουργεί άλλες προσδοκίες, θα μπορούσε επίσης να ονομαστεί: (α) Δοκίμιο ιστορίας της λογοτεχνίας (β) (Eξ)ιστόρηση της λογοτεχνίας – από ένα φανατικό για γράμματα αναγνώστη (γ) Γραμματολογία της λογοτεχνίας – από ερασιτέχνη αλλά επίσης φανατικό βιβλιογράφο (δ) Περιδιάβαση στους δρόμους και στα στενορύμια των ελληνικών γραμμάτων (ε) Διεξοδικό χρονικό της λογοτεχνίας, όπου ο υποθετικός ερευνητής καταγράφει με αγάπη τα έργα που διαβάζει, κατά τη χρονική σειρά που παρουσιάζονται, μετέχοντας, έτσι ή αλλιώς, στην όλη διαδικασία "με την προσωπική του κρίση" και προσεγγίζοντας τόσο στην "αλήθεια" όσο και στην "πλάνη", ως άνθρωπος του καιρού του. Iσχυρίζομαι ότι η προκείμενη εργασία επιδιώκει να καλύψει, ει δυνατόν, όλες αυτές τις σημάνσεις. Λέω "όλες", διότι πράγματι όλες υπηρετούν την ίδια ιδέα. Πρόθεσή μου πάντως ήταν να παραδώσω ένα "εργαλείο δουλειάς" χρήσιμο για κάθε "αυτοτιμωρούμενο", αν ο χαρακτηρισμός αυτός ταιριάζει στα μέλη της συντεχνίας μας.
Βιογραφικά στοιχεία

Αλέξανδρος Αργυρίου

Ο Αλέξανδρος Αργυρίου, ψευδώνυμο του Αλέξανδρου Κουμπή, γεννήθηκε το 1921 στην Αλεξάνδρεια, και παρέμεινε εκεί μέχρι το 1927, οπότε εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα. Το 1930 μετακόμισε στην Αθήνα, όπου και περάτωσε τις εγκύκλιες σπουδές του. Αποφοίτησε από τη Σχολή Πολιτικών Μηχανικών του Ε.Μ. Πολυτεχνείου και εργάστηκε εκπονώντας μελέτες για το οπλισμένο και προεντεταμένο σκυρόδεμα (1947-1948 και 1950-1992).

Εμφανίστηκε ως κριτικός λογοτεχνίας το 1947. Συνεργάστηκε με τα περιοδικά: Ελεύθερα Γράμματα, Ποιητική Τέχνη, Αγγλοελληνική Επιθεώρηση, Καινούρια Εποχή, Επιθεώρηση Τέχνης, Εποχές, η λέξη, Το Δέντρο, Γράμματα και Τέχνες, Νέα Εστία, Εντευκτήριο, Πόρφυρας, Αντί και με τις εφημερίδες: Δημοκρατικός Τύπος, Δημοκρατική, Η Ημέρα, Μεσημβρινή, Η Καθημερινή, Ελευθεροτυπία. Δημοσίευε τακτικά επιφυλλίδες στην εφημερίδα Το Βήμα (1971-1973 και 1979-1985) και κριτική βιβλίου στην εφημερίδα Τα Νέα (1985).

Συμμετείχε στην επταμελή συντακτική επιτροπή των συμμείκτων τόμων Δεκαοχτώ Κείμενα (1970) και Νέα Κείμενα, 1 και 2 (1971), και στην τριμελή επιτροπή του περιοδικού η Συνέχεια (1973). Υπήρξε συνεργάτης της εγκυκλοπαίδειας Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάνικα και του Παγκόσμιου Βιογραφικού Λεξικού της Εκδοτικής Αθηνών. Επίσης στον ΙΣΤ΄ τόμο της Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους έγραψε το λήμμα «Η ελληνική λογοτεχνία από το 1941 και έπειτα». Το 1993-1994 δίδαξε επί εξάμηνο, ως επισκέπτης καθηγητής, «Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας του Μεσοπολέμου» στο Tμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης (Ρέθυμνο). Το 1984 βραβεύτηκε με το Α΄ Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου για το βιβλίο του Διαδοχικές αναγνώσεις Ελλήνων υπερρεαλιστών και το 1998 έλαβε το Μεγάλο Κρατικό Βραβείο για το σύνολο του έργου του. Το 1999 αναγορεύθηκε, από τη Φιλοσοφική Σχολή (Τμήμα Φιλολογίας) του Α.Π. Θεσσαλονίκης, επίτιμος διδάκτορας, ως κριτικός και γραμματολόγος.

Έχουν εκδοθεί τα έργα του: Νεωτερικοί ποιητές του Μεσοπολέμου (1979), Διαδοχικές αναγνώσεις Ελλήνων υπερρεαλιστών (1983), Ποιητές της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς (Μελέτη και ανθολόγηση) (1983), Αναψηλαφήσεις σε δύσκολους καιρούς (1986), Δεκαεπτά κείμενα για τον Σεφέρη (1986), Εισαγωγή στη μεταπολεμική πεζογραφία (1988), Κείμενα περί κειμένων (1995), Οριακά και μεταβατικά έργα Ελλήνων πεζογράφων (1996), Ανοιχτοί λογαριασμοί στην ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη (1998), Μανόλης Αναγνωστάκης, Νοούμενα και υπονοούμενα της ποίησής του (2004), Κ.Γ. Καρυωτάκης, Τα ανοιχτά προβλήματα της ποίησης και της ζωής του (2007), Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και η πρόσληψή της στα χρόνια 1918-1974 / 2007, (τόμοι Α΄, Β΄, Γ΄, Δ΄, Ε΄, ΣΤ΄, Ζ΄, Η΄) (2001-2007).

Πέθανε το 2009.



Βιβλιογραφία

Από τις Εκδόσεις Καστανιώτη κυκλοφορούν:
Εκκρεμότητες, 2008
Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και η πρόσληψή της όταν η δημοκρατία δοκιμάζεται, υπονομεύεται και καταλύεται, 2007
Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και η πρόσληψή της όταν η δημοκρατία δοκιμάζεται, υπονομεύεται και καταλύεται, 2007
Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και η πρόσληψή της όταν η δημοκρατία δοκιμάζεται, υπονομεύεται και καταλύεται, 2007
Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και η πρόσληψή της όταν η δημοκρατία δοκιμάζεται, υπονομεύεται και καταλύεται, 2007
Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και η πρόσληψή της στα χρόνια της επισφαλούς δημοκρατίας (1950-1956), 2005
Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και η πρόσληψή της στα χρόνια της αυτοσχέδιας ανάπτυξης (1957-1963), 2005
Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και η πρόσληψή της στα χρόνια του ετεροκαθορισμένου εμφυλίου πολέμου (1945-1949), 2004
Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και η πρόσληψή της στους δύστηνους καιρούς (1941-1944), 2003
Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και η πρόσληψή της στους δύστηνους καιρούς (1941-1944), 2003
Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και η πρόσληψή της στα χρόνια του Μεσοπολέμου (1918-1940), 2002
Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και η πρόσληψή της στα χρόνια του Μεσοπολέμου (1918-1940), 2002
Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και η πρόσληψή της στα χρόνια του Μεσοπολέμου (1918-1940), 2002
Ανοιχτοί σχολιασμοί στην ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη, 1998
Δεκαεπτά κείμενα για τον Γ. Σεφέρη , 1986

Βραβεία

1998 ΜΕΓΑΛΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ